ตามที่จังหวัดลำปาง ได้บูรณาการร่วมกับหลายหน่วยงานทุกภาคส่วน ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนในจังหวัดลำปาง ดำเนินการปฏิบัติการเชิงรุกตามแผนมาตรการเร่งด่วน “ลำปางโมเดล” เพื่อการป้องกันและแก้ไขปัญหาไฟป่าหมอกควันในเขตพื้นที่ โดยได้ทำการจัดตั้ง War Room เปิดศูนย์อำนวยการเฉพาะกิจป้องกันและแก้ไขปัญหาไฟป่าหมอกควันประจำจังหวัดขึ้น พร้อมจัดทำแผนปฏิบัติการไว้รองรับในทุกๆ ด้าน เน้นกำชับให้ทุกหน่วยงานที่เกี่ยวข้องจัดทำแผนปฏิบัติการระดับพื้นที่ เน้นการบริหารจัดการเชื้อเพลิงให้เหมาะสม และเน้นการควบคุมเฝ้าระวังการเผาในบริเวณพื้นที่ป่าที่มีความเสี่ยงและอยู่ในเขตรับผิดชอบของแต่ละพื้นที่ โดยมีการวางมาตรการเสริมต่างๆ ทั้งในช่วงก่อน ระหว่าง และหลังสถานการณ์ ซึ่งได้ดำเนินการไปแล้วในหลายๆ มาตรการนับตั้งแต่เริ่มเข้าสู่หน้าแล้งเมื่อเดือนตุลาคม 2562 ที่ผ่านมา อาทิเช่น การบริหารจัดการเชื้อเพลิงตามหลักวิชาการ, เตรียมความพร้อมเครื่องมืออุปกรณ์ เครื่องจักรในการดับไฟป่า, สำรวจการขึ้นทะเบียนผู้มีอาชีพที่เกี่ยวข้องกับการหาของป่า หรือกิจกรรมในเขตพื้นที่ป่า, รณรงค์ทำแนวกันไฟในพื้นที่ป่าและพื้นที่การเกษตร, ประชาสัมพันธ์เรื่องปัญหาหมอกควันและผลกระทบต่อสุขภาพอนามัยของประชาชนกลุ่มเสี่ยง ทั้งเด็ก สตรีมีครรภ์ ผู้สูงอายุ และผู้ป่วย นอกจากนี้ได้ทำการกวดขันตรวจวัดควันดำยานพาหนะ และขอความร่วมมือโรงงานอุตสาหกรรม สถานประกอบการต่างๆ งดกิจกรรมที่อาจทำให้เกิดฝุ่นควันจำนวนมาก เป็นต้น
อย่างไรก็ตามมาตรการดังกล่าวสามารถใช้ได้ผลเพียงช่วงระยะเวลาหนึ่ง เนื่องจากยังพบว่าในหลายๆ พื้นที่ของจังหวัดลำปางยังคงมีการลักลอบจุดไฟเผาทั้งในเขตพื้นที่ป่า และพื้นที่ทำการเกษตร โดยปัญหาหมอกควันได้เริ่มส่งผลกระทบถึงสภาพอากาศในพื้นที่จังหวัดลำปางแล้ว ซึ่งพบว่าในวันนี้ 13 มกราคม 2563 บรรยากาศทั่วไปในเขตพื้นที่ตัวเมืองลำปางได้เริ่มมีหมอกควันปกคลุมหนาแน่นมากขึ้น ท้องฟ้าสลัว จนแทบไม่สามารถมองเห็นทิวเขารอบบริเวณพื้นที่ในระยะไกลได้ ซึ่งล่าสุดมีรายงานสถานการณ์คุณภาพอากาศรายชั่วโมงเมื่อเวลา 17.00 น. จากเครื่องตรวจวัดอัตโนมัติ พบค่าฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM2.5 ได้มีค่าสูงเกินกว่าค่ามาตรฐาน 3 แห่ง คือ ที่ ต.พระบาท อ.เมืองลำปาง วัดค่าได้ 116 ไมโครกรัม/ลบ.ม., ที่ ต.บ้านดง อ.แม่เมาะ วัดค่าได้ 105 ไมโครกรัม/ลบ.ม. และ ที่ ต.แม่เมาะ อ.แม่เมาะ วัดค่าได้ 102 ไมโครกรัม/ลบ.ม. ส่วนอีกหนึ่งแห่งที่ ต.สบป้าด อ.แม่เมาะ ค่าฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM2.5 ยังไม่เกินค่ามาตรฐาน แต่ก็อยู่ในเกณฑ์ที่สูง โดยวัดค่าได้ 85 ไมโครกรัม/ลบ.ม.
จากสถานการณ์หมอกควันและค่าฝุ่นละอองสูงเกินค่ามาตรฐาน นายสุรพล บุรินทราพันธุ์ รองผู้ว่าราชการจังหวัดลำปาง จึงได้เรียกประชุมหัวหน้าหน่วยงานส่วนราชการที่เกี่ยวข้อง เพื่อขอรับทราบถึงสภาพปัญหาสถานการณ์ที่เกิดขึ้น โดยพบว่าสาเหตุหลักสำคัญที่ได้ทำให้ค่าฝุ่นละอองเกินค่ามาตรฐาน เกิดจากปัญหาสภาพอากาศในพื้นที่ เนื่องจากขณะนี้ทั่วเขตพื้นที่ภาคเหนือรวมถึงจังหวัดลำปาง กำลังได้รับอิทธิพลจากกระแสลมตะวันตกในระดับบน พัดพาความหนาวเย็นจากหิมาลัยเข้ามาปกคลุม ซึ่งได้ทำให้พื้นที่จังหวัดลำปางมีอากาศหนาวเย็นในตอนเช้า และสภาพพื้นที่ทั่วไปไม่มีกระแสลมพัดผ่าน โดยจากสภาพอากาศดังกล่าวจึงเป็นสาเหตุทำให้ฝุ่นละอองขนาดเล็กที่มีการสะสมตัวอยู่เป็นจำนวนมากในชั้นบรรยากาศถูกกดตัวลงต่ำ มาอยู่ในระดับล่างจนสามารถวัดค่าได้สูงเกินกว่าค่ามาตรฐาน ซึ่งสภาพอากาศดังกล่าวจะคงทำให้ทั่วพื้นที่จังหวัดลำปางท้องฟ้าสลัว และค่าฝุ่นละอองอยู่ในระดับสูงต่อไปอีกประมาณ 3-4 วัน ทั้งนี้สำหรับในส่วนสถานการณ์ไฟป่าในช่วงที่ผ่านมาตั้งแต่วันที่ 1-12 มกราคม 2563 จังหวัดลำปางมีจุดความร้อนสะสม ที่อ้างอิงจากดาวเทียมระบบ MODIS จำนวนทั้งสิ้น 29 จุด มีการเกิดไฟป่ารวมแล้ว 23 ครั้ง พื้นที่เสียหายเบื้องต้นอันเนื่องมาจากการเผา 283 ไร่
