เชียงราย-นายอำเภอแม่สาย จ.เชียงราย เร่งสำรวจเด็กนักเรียนผู้ไม่มีสถานะทางทะเบียนราษฎร์ ที่มีเลขประจำตัวขึ้นต้นด้วยอักษร G เกือบสองพันราย คาดว่าจะคัดกรองคุณสมบัติ เด็กที่เกิดในไทยและมีผู้ปกครองมีที่อยู่แบบถาวรในไทย เหลือราว 300- 500 คน เพื่อออกบัตรหัวศูนย์ และสามารถยื่นขอสัญชาติไทยได้ต่อไป
เมื่อเวลา 13.30น. วันที่ 4 สิงหาคม 2563 นายประสงค์ หล้าอ่อน นายอำเภอแม่สาย ได้ลงพื้นที่ติดตามความคืบหน้าการแก้ไขปัญหาสถานะของเด็กนักเรียนผู้ไม่มีสถานะทางทะเบียนราษฎร์ มีเลขประจำตัวขึ้นต้นด้วยอักษร G ณ โรงเรียนบ้านป่าแดงหลวง หมู่ที่ 11 บ้านป่าแดงหลวง ตำบลเกาะช้าง อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย โดยนักเรียนรหัส G หมายถึง นักเรียนที่ยังไม่มีบัตรประชาชนคนไทย ซึ่งพวกเขาต้องมีตัวเลขประจำตัวเพื่อใช้ในระบบการศึกษา แต่ไม่เกี่ยวกับเลข 13 หลัก ของกระทรวงมหาดไทย 
นายอดิเรก ไลไธสง ปลัดอาวุโส อ.แม่สาย กล่าวว่า นักเรียนหัว G มีราว 1,899 ราย ซึ่งอยู่ระหว่างสำรวจในพื้นที่ ซึ่งข้อมูลที่กรมส่งมายังไม่แน่นอน เพราะเด็กบางคนเรียนจบไปแล้วก็มี และบางส่วนจะขาดคุณสมบัติหรือไม่ ซึ่งหากมีคุณสมบัติตรงคือ เกิดในไทย และผู้ปกครองอาศัยอยู่ถาวรในประเทศไทย ทางอำเภอจะออกบัตรหัวศูนย์ให้เด็ก และบัตรหัวศูนย์สามารถขอสัญชาติไทยได้ ตามมติ คณะรัฐมนตรี ปี 2559 ซึ่งลงไปสำรวจแล้ว 16 โรงเรียน พบยอดนักเรียนบัตรหัว G เข้าคุณสมบัติจะได้บัตรหัวศูนย์ 1,116 ราย แต่จากการตรวจสอบคัดกรอง สอบสวนผู้ใหญ่บ้าน ผู้ปกครอง อาจจะเข้าเกณฑ์ราวครึ่งหนึ่ง หรือราว 300-500 คน ซึ่งจะทำให้เสร็จก่อนวันที่ 18 ก.ย.63 นี้ ซึ่งบัตรหัวศูนย์ยังเป็นบุคคลต่างด้าวแต่มีถิ่นที่อยู่ถาวรในไทย และหากมีหลักฐานการเกิดในไทย เช่น สูจิบัตร ก็มายื่นคำร้องสอบสวน ขอสัญชาติไทย ตามมาตรา 7 ทวิ ที่ผ่านมา อ.แม่สาย ก็มีการมอบสัญชาติไทยกันเป็นระยะ ราวครั้งละ 100 ราย และน่าจะมอบสัญชาติไทยอีก ราวปลายเดือย ก.ย.63 นี้
ส่วนมากนักเรียนจะอยู่ในเกณฑ์เรียนชั้นประถมหรือมัธยมต้น เกิดราวปี 2540 กว่าๆ -2550 ต้นๆ หากขอสัญชาติอายุไม่เกิน 18 ปี ให้อำนาจนายอำเภออนุมัติ แต่หากอายุเกิน 18 ปี ต้องเสนอ ผู้ว่าราชการจังหวัดอนุมัติ ถ้ายื่นคำร้องขอลงรายการสัญชาติตามมาตรา 7 ทวิ ถึง 7 ปี ก็สามารถถ่ายบัตรประชาชนได้ 
น.ส.มินทิรา ภดาประสงค์ ปลัดอำเภอหัวหน้ากลุ่มงานทะเบียน อ.แม่สาย กล่าวว่า ผู้ปกครองนักเรียนที่ถือบัตรต่างชาติ เช่น เมียนมา ก็จะไม่ผ่านเกณฑ์ นักเรียนจะถือบัตรหัว G ไปจนจบการศึกษาและไปใช้สัญชาติเดียวกับผู้ปกครองไป หรือนักเรียนในฝั่งสหภาพเมียนมา ที่ข้ามมาเรียน อ.แม่สาย แบบเช้าไปเย็นกลับ ส่วนมากจะไม่ผ่านเกณฑ์ แต่หากผู้ปกครองนักเรียนถือบัตรหัวศูนย์ นักเรียนจะอยู่ในเกณฑ์ที่จะได้บัตรหัวศูนย์นี้มากที่สุด 
บัตรหัว G มีหลักการกำหนดเลขใช้แทนเลข 13 หลัก ดังนี้ เลขหลักที่ 1 G คือ Generate หมายถึงการออกเลขประจำตัว 13 หลักที่ถูกกำหนดขึ้นโดยระบบ DMC (Data Management Center) เลขหลักที่ 2 และ 3 หมายถึงรหัสจังหวัด เลขหลักที่ 4 และ 5 หมายถึงรหัสอำเภอ เลขหลักที่ 6 และ 7 หมายถึงรหัสปีการศึกษา เลขหลักที่ 8 ถึง 13 หมายถึงเลขลำดับที่ของนักเรียนที่ไม่มีเลขประจำตัวคนที่เท่าใดของระบบฐานข้อมูล DMC ข้อมูลของกระทรวงมหาดไทย เมื่อปี 2558 พบว่ามีเด็กนักเรียนรหัส G ราว 67,433 คน ซึ่งส่วนใหญ่มักอยู่ตามแนวตะเข็บชายแดนไทยซึ่งทั้งหมดนี้มีสถานะเป็นนักเรียนในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ ซึ่งการที่เด็กๆ เหล่านี้มีโอกาสเล่าเรียนและได้รับสิทธิขั้นพื้นฐานด้านการศึกษาเทียบเท่ากับเด็กไทยเป็นผลมาจากยุทธศาสตร์การจัดการปัญหาสถานะและสิทธิของบุคคล เมื่อวันที่ 18 มกราคม 2548 ตามที่สภาความมั่นคงแห่งชาติ (สมช.) เสนอเพื่อใช้เป็นแนวทางในการแก้ไขปัญหาการกำหนดสถานะและสิทธิของบุคคลที่อาศัยอยู่ในประเทศไทยทุกกลุ่ม แต่ว่าด้านการสาธารณสุขนั้น กลุ่มเด็กรหัส G ไม่มีโอกาสเข้าถึงสิทธิขั้นพื้นฐาน ยกเว้นการฉีดวัคซีนในช่วงเด็กเล็กและอุบัติเหตุเท่านั้น
