สัมภาษณ์ หมอเมืองน่าน ที่ใคร ๆ ก็รู้จัก “หมอบอย” นพ.พงษ์เทพ วงศ์วัชรไพบูรณ์
“มันต้องเริ่มมาจากว่าเราคิดว่าชีวิตของเราเกิดมาเพื่ออะไร คือถ้าเรารู้ว่าชีวิตเราเกิดมามีความสุขแค่เพียงกับเรื่องของการที่พยายามที่จะหาความสุขเพื่อตัวเราเอง ผมว่าเป็นความสุขระยะต้น และถ้าเรารู้ว่าเรามีความสุขเพื่อที่จะช่วยผู้อื่นและเป็นความสุขจากการที่เรารู้สึกว่านั่นคือเป็นสิ่งที่เราทำประโยชน์ให้กับคนอื่น แล้วเราจะเห็นคุณค่าของตัวเอง ผมคิดว่ามันจะนำไปสู่การที่เราจะวางตัวอย่างไร และผมคิดว่าไม่ว่าจะเป็นคุณธรรมจริยธรรมต่าง ๆ มันจะขึ้นกับเป้าหมายคำว่าเราจะใช้ชีวิตเพื่ออะไร ถ้าเราใช้ชีวิตเพื่อคนอื่นเรามีความสุขที่เห็นคนอื่นมีความสุข เราจะดำเนินไปทั้งความซื่อสัตย์การมีศีลธรรม เราจะไม่โกหกตัวเอง เราจะมุ่งมั่นตั้งใจทำงานเพื่อสังคมครับ”
สวัสดีครับคุณหมอ ช่วยแนะนำตัวอย่างเป็นทางการได้ไหมครับ
ครับผม นายแพทย์ พงษ์เทพ วงศ์วัชรไพบูลย์ ใครๆ เรียกผมว่าหมอบอยนะครับ ตอนนี้เป็น หัวหน้ากลุ่มงานเวชกรรมสังคมโรงพยาบาลน่าน แล้วอีกตำแหน่งหนึ่งคือ รองผู้อำนวยการด้านปฐมภูมิโรงพยาบาลน่าน จังหวัดน่านครับ
หลักในการทำงานของคุณหมอคืออะไรครับ
หลักในเรื่องของการทำงานนะครับ ผมคิดว่าสิ่งสำคัญคือเราพยายามที่จะทำยังไงก็ตามให้เกิดประสบความสำเร็จมากที่สุด โดยที่เราจะใช้ทรัพยากรบุคคล ทั้งของโรงพยาบาลของทีมงานของเราทั้งหมด ร่วมกับทีมงานของทางหน่วยงานอื่น ๆ เพื่อให้เกิดการประสานประโยชน์ และเห็นถึงสิ่งที่เรียกว่าการที่สามารถจะใช้จุดแข็งจุดดีของทุก ๆ คนให้เกิดประโยชน์สูงสุด เพราะเราต้องยอมรับครับว่าบางทีในหน่วยงานของเรา เราก็ชำนาญเรื่องของทางการแพทย์ แต่บางทีเราอาจจะไม่ชำนาญเรื่องอื่น ๆ นะครับ บางทีถ้าอย่างสาธารณสุขอำเภอ เขาก็จะชำนาญชุมชน รพ. สต.ชำนาญเรื่องชุมชนใช่ไหมครับ อย่างตำรวจเขาจะชำนาญเรื่องกฎหมาย เรื่องแนวทางส่วนกลางก็ท่านนายอำเภอก็จะมีความชำนาญในเรื่องของการปกครอง การประสานกับผู้ใหญ่บ้านกำนัน หรือถ้าเกิดว่าในวิธีคิดการทำงานของผมเนี่ย ผมก็บอกว่าถ้าเราสามารถประสานให้ทุกหน่วยงานใช้จุดแข็งหรือข้อดีของแต่ละหน่วยงานมาเสริมพลังกันมันก็น่าจะทำให้งานประสบความสำเร็จ ครับ
เป้าหมายในการบริหารงานของคุณหมอ คืออะไรครับ
คือเป้าหมายในการบริหารงานนะครับ ก็คือเราต้องพยายามที่จะรวบรวมทรัพยากรบุคคลทั้งหมดนะครับ ที่เป็นทั้งในภาคส่วนต่าง ๆ ในพื้นที่ แล้วก็พยายามทำอย่างไรให้ชาวบ้านในพื้นที่มีสุขภาพดีที่สุด ซึ่งผมมองว่าถ้าเป็นไปได้นะครับก็คือสามารถที่จะอายุยืนยาว แต่นอกจากอายุยืนยาวแล้วต้องแข็งแรง ไม่มีการพิการนะครับ แล้วก็สามารถที่จะทำประโยชน์ให้กับสังคมได้ ถ้าเราสามารถที่จะใช้การแพทย์ความรู้ทางการแพทย์นำมาสู่การส่งเสริมป้องกัน และนำไปสู่การที่เราสามารถทำให้คนทั้งอายุยืนและเป็นกำลังสำคัญให้กับสังคมได้ ผมคิดว่านี่คือเป้าหมายของกระทรวงสาธารณสุข และก็เป็นเป้าหมายของแพทย์พยาบาลเจ้าหน้าที่สาธารณสุขทุกคนนะครับ ที่เราต้องช่วยกันทำให้ถึงจุดนั้น ครับ
จากประสบการณ์ของคุณหมอวันที่ดีของคุณหมอคืออะไร แล้วเป็นอย่างไร ครับ
จากประสบการณ์ของผมนะครับ วันที่ดีของผมก็คือวันที่เราสามารถที่จะทำงานแล้วประสบความสำเร็จ ผู้ที่ทำงานกับเราก็มีความสุข เขารู้สึกภูมิใจกับงานที่เขาทำ เขารู้สึกว่ามีส่วนร่วม ในส่วนของประชาชน ชาวบ้าน หรือผู้ป่วย ที่รับผลจากการทำงาน เขาก็รู้สึกมีความสุขและประทับใจกับสิ่งที่เรามอบให้ครับ สิ่งนั้นครับผมคิดว่าเป็นเวลาที่เราทำงานแล้วเราจะเกิดความภาคภูมิใจและเป็นวันดี ๆ ที่เรารู้สึกว่านั่นแหละครับ คือความสำเร็จของงานครับ
สิ่งที่ประสบผลสำเร็จที่เกิดขึ้นกับการทำงานของคุณหมอในรอบ 3 ปี ที่ผ่านมาคืออะไรครับ
คือจริง ๆ แล้วนะครับ งานที่ผมเห็นว่าประสบความสำเร็จถือว่าส่วนใหญ่เป็นงานที่ยากครับ คือผมจะดูเรื่องของสาเหตุการตายแล้วผมพบว่า ตามการรวบรวมสถิติประชากรของจังหวัดน่านเพศชายจะเสียชีวิตเร็วเป็นพิเศษ และส่วนใหญ่สาเหตุที่เสียชีวิตจะสัมพันธ์กับเรื่องของอุบัติเหตุ เรื่องของการดื่มสุรา เรื่องของตับแข็ง เรื่องของมะเร็งตับ เรื่องของหลอดเลือดสมองแตกจากการดื่มสุรา ซึ่งผมกลับมองว่าถ้าเราจะแก้ปัญหาได้ดีที่สุด เราต้องแก้ปัญหาเรื่องของสุรานะครับ พอมองอย่างนี้ผมก็จะพุ่งตรงไปที่การแก้ปัญหาเรื่องของการดื่มสุรา โดยไปดึงบุคลากรต่าง ๆ ของทุกภาคส่วนครับ ทั้งทางท่านนายอำเภอ ท่านกำนันผู้ใหญ่บ้าน แล้วก็ทางตำรวจมาทำงานโดยที่เป็นโครงการที่พยายามแก้ปัญหาเรื่องจราจร ที่ว่าผมก็มีหน้าที่ในการให้ความรู้คืนข้อมูลแล้วก็สนับสนุนเรื่องเชิงการวิเคราะห์ข้อมูลและวิชาการ เราก็แจ้งให้ข้อมูลกับทางชุมชน หมู่บ้านที่จะบอกว่าหมู่บ้านไหนที่มีคนดื่มแล้วขับมีคนประสบอุบัติเหตุแล้วเกิดการบาดเจ็บมากที่สุดนะครับ แล้วเราก็คืนข้อมูลให้กับผู้ใหญ่บ้านกำนันปรากฏว่าผู้ใหญ่บ้านกำนันก็เห็นความสำคัญนะครับกลับไปกำชับลูกบ้านว่าการที่ชุมชนของเขามีการดื่มแล้วขับเยอะมันเป็นผลเสียอย่างไรครับ เพราะเราก็มีการให้ข้อมูลตลอดว่าเดือนนี้ชุมชนนี้ที่ดื่มแล้วขับเยอะ ช่วงหน้าเป็นของชุมชนไหนมีการปรับเปลี่ยนแล้วก็ทำให้อุบัติเหตุลดลงได้ กับอีกส่วนเราได้จับมือกับทางสำนักงานคุมประพฤติในการที่จะทำให้คนที่ดื่มแล้วขับ ซึ่งเขารู้สึกเองว่าเขาดวงซวยมาก ๆ เลยที่ถูกตำรวจจับเราพาเขาไปเยี่ยมบ้านของผู้ป่วยติดเตียงที่เกิดจากการดื่มแล้วขับ แล้วเราให้เขามาถอดบทเรียนและให้เขาพูดออกมาเองว่าเขาเห็นอะไรเขารู้สึกอะไร แล้วเขาจะเปลี่ยนแปลงตัวเองอย่างไร หลายคนครับบอกกับผมว่าเขาพร้อมจะเปลี่ยนแปลงจากการดื่มแล้วขับ เป็นจะไม่มีการดื่มแล้วขับอีกต่อไปครับ นั่นคือความรู้สึก เป็นความสำเร็จของการทำงานในช่วงปีที่ผ่านมาที่ผมรู้สึกว่า กำลังเปลี่ยนพฤติกรรมคน เราเริ่มกำลังจะช่วยเขาในการที่ลดโอกาสที่เขาจะเป็นผู้พิการในอนาคตครับ ผมว่าคือสิ่งที่ผมรู้สึกว่าประสบความสำเร็จ ครับ
คุณหมอช่วยอธิบายถึง คุณธรรม ความดี ความซื่อสัตย์ ที่ควรเกิดขึ้นในหน่วยงาน และทุกคนจะปฏิบัติตามได้เช่นไรครับ
ผมคิดว่าคุณธรรมความซื่อสัตย์ หรือการทำดีทั้งหลายทั้งปวงนะครับ “มันต้องเริ่มมาจากว่าเราคิดว่าชีวิตของเราเกิดมาเพื่ออะไร คือถ้าเรารู้ว่าชีวิตเราเกิดมามีความสุขแค่เพียงกับเรื่องของการที่พยายามที่จะหาความสุขเพื่อตัวเราเอง ผมว่าเป็นความสุขระยะต้น และถ้าเรารู้ว่าเรามีความสุขเพื่อที่จะช่วยผู้อื่นและเป็นความสุขจากการที่เรารู้สึกว่านั่นคือเป็นสิ่งที่เราทำประโยชน์ให้กับคนอื่น แล้วเราจะเห็นคุณค่าของตัวเอง ผมคิดว่ามันจะนำไปสู่การที่เราจะวางตัวอย่างไร และผมคิดว่าไม่ว่าจะเป็นคุณธรรมจริยธรรมต่าง ๆ มันจะขึ้นกับเป้าหมายคำว่าเราจะใช้ชีวิตเพื่ออะไร ถ้าเราใช้ชีวิตเพื่อคนอื่นเรามีความสุขที่เห็นคนอื่นมีความสุข เราจะดำเนินไปทั้งความซื่อสัตย์การมีศีลธรรม เราจะไม่โกหกตัวเอง เราจะมุ่งมั่นตั้งใจทำงานเพื่อสังคมครับ” ผมเชื่อมั่นว่าเราต้องผลักดันให้คนทุกคนในที่ทำงานรู้ว่าเรามีคุณค่าอย่างไร เรามีความหมายกับชุมชนกับสังคมที่เราอยู่อย่างไร และเราจะมีความสุขกับการที่เราทำอย่างนั้นได้อย่างไร ถ้าทุกคนเข้าใจตามนี้นะครับ ทุกคนก็จะทำตัวปฏิบัติงานต่าง ๆ อย่างที่มีคุณค่าครับ ผมว่าเราต้องเชื่อมั่นก่อนครับ เราถึงจะได้รับการทำงานที่มีคุณภาพได้ ครับ
ในฐานะผู้บริหาร ให้คุณหมอเล่าถึงความภาคภูมิใจในหน่วยงาน
ในฐานะของผู้บริหารนะครับ สิ่งที่ผมดีใจคือผมได้มาทำงานที่จังหวัดน่าน ได้มาทำงานในโรงพยาบาลน่าน ซึ่งท่านอาจารย์บุญยง วงศ์รักมิตร ท่านได้สร้างวัฒนธรรมองค์กรขึ้นมา คือเรื่องของการที่เราจะทำงานเพื่อประโยชน์ของผู้ป่วยเป็นหลัก อาจารย์ไม่ได้แค่เพียงสอนครับ อาจารย์ทำให้ดู อาจารย์สร้างคนต่าง ๆ ซึ่งเป็นหมอต้นแบบอีกหลายคน ซึ่งเป็นรุ่นพี่ รุ่นต่าง ๆ ที่ค่อย ๆ ทำงานกันมา ผมเป็นแค่เพียงทีมหนึ่งในนั้น แต่ผมดีใจว่าเวลาเราทำงานในที่องค์กรนี้เรารู้สึกว่า เมื่อเราพูด มันเป็นเสียงเดียวกัน เราจะตัดสินใจทั้งหมดเพื่อประโยชน์ของคนไข้ เราจะไม่พูดว่าเราจะทำเพราะเพื่อเงิน หรือเราจะทำเพื่อหน้าตา เพื่อที่จะไปรายงานกับกระทรวงเพื่อตำแหน่งต่าง ๆ แต่เราภูมิใจว่าเราทำเพราะเรารู้ว่านี่คือสิ่งที่จะเป็นประโยชน์สูงสุดกับคนไข้ เรารู้ว่านั่นคือสิ่งที่แพทย์ที่ดีควรทำ ผมคิดว่าองค์กรของโรงพยาบาลน่านเป็นสิ่งสำคัญครับ ซึ่งพวกเราโรงพยาบาลน่านพยายามจะรักษาไว้ แล้วก็จะทำให้คนอยากทำงาน อยากจะทำสิ่งที่ดีเพราะว่าสิ่งแวดล้อมวัฒนธรรมต่าง ๆ สร้างให้เขาเห็นว่าเขาทำสิ่งที่ดีได้ครับ ซึ่งก็เป็นสิ่งที่ภูมิใจในองค์กรที่เราทำงานอยู่ครับ
ให้คุณหมอช่วยเล่าถึงสิ่งที่คุณหมอพยายามทำ หรือผลักดัน หรือสิ่งที่พัฒนาให้เกิดขึ้นในหน่วยงาน
จริง ๆ แล้วถามว่าเราพยายามพัฒนาหลายเรื่องนะครับที่เราคิดว่าสำคัญ ทั้งกระบวนการทั้งผลลัพธ์ของงาน ทั้งอาคารสถานที่ทุก ๆ อย่างนะครับสิ่งที่เราพัฒนา แต่จากประสบการณ์ที่ผมทำงานผ่าน ๆ มาผมพบว่า ไม่ว่าจะเป็นอาคารถ้าเราย้ายเดี๋ยวมันก็เก่า ถ้าเกิดเราทำระบบงานดี ๆ ผู้บริหารคนใหม่มาลบทิ้งก็จบครับ ผลลัพธ์จะดียังไงมันก็เปลี่ยนแปลงได้ แต่สิ่งที่ผมคิดว่าสำคัญที่สุดสำหรับการที่จะสร้างไว้ก็คือ การสร้างคนครับ และที่สำคัญของการสร้างคนนั้นคือ การสร้างวัฒนธรรมองค์กร การสร้างเป้าหมาย สร้างจริยธรรมอันดีงาม เป้าประสงค์ที่เราจะทำเพื่อคนไข้ และผมคิดว่าตอนนี้เราได้พยายามสร้างทีมแพทย์ ทุก ๆ ปีเราจะให้ความสำคัญนะครับกับการที่เราจะไปตามโรงเรียนต่าง ๆ และบอกว่าใครควรเรียนแพทย์ ผมจะบอกเสมอว่าคนที่ควรเรียนได้คือคนที่มีความสุขเมื่อเห็นคนอื่นมีความสุข ถ้าคุณมีสิ่งเหล่านั้น คุณจะทำงานได้อย่างมีความสุข คุณต้องมีจิตสาธารณะอยากทำเพื่อผู้อื่น คุณต้องสามารถที่จะสื่อสารกับผู้ป่วยได้ คุณต้องสามารถที่จะควบคุมอารมณ์ได้ครับ แล้วคุณจะเหมาะสมกับการเป็นแพทย์ และเมื่อเขาสอบเข้าได้เราจะมีกระบวนการที่มาเรียนรู้วัฒนธรรมองค์กรของโรงพยาบาลน่านก่อนที่เขาจะไปเรียน แล้วเมื่อเขาจบกลับมา เข้ามาเป็นสมาชิกองค์กรของโรงพยาบาลน่าน เราจะเตรียมเขาให้ดีที่สุด สำหรับให้เขามาเป็นหมอเมืองน่านครับ ผมคิดว่าสิ่งที่เราต้องเตรียมและสิ่งต้องสร้างสำหรับองค์กรของเราคือ การสร้างคนรุ่นใหม่ที่มีใจในการที่อยากจะดูแลคนไข้ อยากจะบริการ และอยากทำสิ่งที่ดีเพื่อสังคม ครับ
คุณหมอมีอะไรจะฝากแง่คิดเกี่ยวกับสุขภาพบ้าง ครับ
ผมอยากจะฝากไปประชาชนชาวน่านนะครับ ผมคิดว่าอยากให้ทุกคนเห็นว่าสุขภาพเป็นเรื่องสำคัญครับ เป็นเรื่องของทุกคน สุขภาพไม่ใช่เรื่องของหมอที่จะให้ยารักษาพยาบาลแค่เพียงเท่านั้น แต่ทุกคนต้องช่วยกันครับ อยากให้เราเป็นเจ้าของสุขภาพ ทั้งตั้งแต่ว่าเราต้องมองว่ามีความเสี่ยงอย่างไรในชีวิตของเราเราได้ใช้ชีวิตอย่างเสี่ยงแค่ไหนครับและเราได้กลับมาดูแลสุขภาพของเราหรือยังเราทำลายสุขภาพไปแค่ไหนและเราจะสร้างสุขภาพกลับมาได้อย่างไรเรามีเวลาออกกำลังกายหรือยังนะครับผมบางทีเราจะคิดถึงว่าเราอยากจะลงทุนกับเงินในที่สุดบั้นปลายเราอยากมีเงินมากแต่อย่าลืมนะครับว่าไม่มีอะไรสำคัญกว่าเวลาครับถึงคุณจะมีเงินเท่าไหร่ก็ตามตอนที่คุณเกษียณแต่ถ้าคุณไม่มีเวลาเหลือที่จะใช้แล้วก็จบนะครับดังนั้นฝากลงทุนกับเวลาทุกๆครั้งที่ท่านออกกำลังกาย 1 ชั่วโมงท่านจะได้ชีวิตยืนยาวขึ้น 7 ชั่วโมงดังนั้นการลงทุนทุกๆ 1 ชั่วโมงครับมีประโยชน์อย่างทุกคนนะครับออกกำลังกายลงทุนกับร่างกายของเราเราจะมีชีวิตที่มีความแข็งแรงมีคุณภาพและเราสามารถจะตอบแทนให้กับสังคมที่เราอยู่ได้อย่างเต็มกำลังความสามารถครับ
