เชียงราย-ถ้ำผายาว เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีโขดหินงอกหินย้อยเนื้อสีขาว มีผลึกคล้ายเพชรระยิบระยับเมื่อต้องกับแสงไฟ อย่างสวยสดงดงาม
ตั้งอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติดอยหลวง ที่บ้านดงเจริญ ตำบลม่วงคำ อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย ซึ่งเป็นที่ตั้งของถ้ำที่มีความยาวลึกกว่า 1,000 เมตร จัดว่าเป็นถ้ำที่มีความลึกที่มากที่สุดจากถ้ำที่สำรวจพบในจังหวัดเชียงราย เมื่อเดินทางไปถึงบริเวณเชิงเขาบ้านดงเจริญ
จะพบกับน้ำตกถ้ำผายาวที่เกิดจากตาน้ำผุดออกมาจากโขดหินมีน้ำไหลตลอดปีหล่อเลี้ยงเกษตรกรรมเรือกสวนไร่นาของชาวบ้านบริเวณเชิงเขาแห่งนี้ ต่อจากนั้นเดินเท้าขึ้นไปอีกประมาณ 600 เมตรตลอดเส้นทางก็จะพบกับพันธุ์ไม้เฉพาะถิ่นต่างๆเป็นเส้นทางที่เหมาะแก่การศึกษาธรรมชาติมีระบบนิเวศน์ที่ยังคงความสมบูรณ์อยู่ ทางขึ้นมีบันไดจำนวน 331 ขั้นขึ้นไปยังจุดที่เป็นปากถ้ำ ก็จะพบว่ามีหินงอกหินย้อยที่กำลังเจริญเติบโตอยู่โดยชาวบ้านได้นำเชือกมาล้อมไว้ไม่ให้ใครเผลอไปเหยียบย่ำ เมื่อเดินผ่านบันไดลงไปจะพบกับโถงภายในถ้ำขนาดใหญ่กว้างประมาณ 3 สนามฟุตบอล จุคนได้กว่า 1,000 คน
บรรยากาศภายในถ้ำเย็นสบาย ปลอดโปร่งมีลมโกรกเนื่องจากมีทางเดินทะลุไปปากถ้ำอีกด้านหนึ่ง มีหินงอกหินย้อยลักษณะแปลกตาตามจินตนาการของผู้พบเห็น บางก้อนลักษณะคล้ายรวงผึ้งติดอยู่ที่เพดานถ้ำ เมื่อเดินต่อไปผ่านโถงน้อยใหญ่จะมีทางแยกซ้ายขวา เมื่อเดินไปทางซ้าย ตลอดเส้นทางกว่า 200 เมตรจะพบกับหินงอกหินย้อยที่กำลังเติบโตอยู่ มีลักษณะต่างๆเช่น เป็นรูปช้าง รูปม้า รูปพญานาค จุดที่เป็นไฮไลท์ของถ้ำจะมีก้อนหินย้อยขนาดใหญ่เส้นผ่าศูนย์กลาง 1-2 เมตร เนื้อสีขาวมีผลึกคล้ายเพชรระยิบระยับเมื่อต้องกับแสงไฟ
โดยนักท่องเที่ยวต้องหันหลังมองย้อนกลับไปยังทิศทางของปากถ้ำถึงจะได้เห็นหินย้อยกลุ่มนี้ซึ่ง นายพีรพจน์ ฟังเสียง ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้านดงเจริญ ผู้นำทางได้ชี้ให้ผู้สื่อข่าวดู ตลอดเส้นทางก็พบว่ามีหินงอกหินย้อยที่ยังกำลังงอกอยู่ ชาวบ้านได้ขอวิงวอนนักท่องเที่ยวเข้ามาเยี่ยมชมถ้ำผายาวแห่งนี้โปรดอย่าเด็ดหินงอกหินย้อยกลับไป และงดการขีดเขียนบนผนังถ้ำ การสลักชื่อเป็นที่ระลึก เมื่อเดินทางต่อไปยังด้านทิศขวาของถ้ำ จะมีแนวหินย้อยลดหลั่นเป็นลักษณะคล้ายนาขั้นบันได เมื่อเดินทางต่อไปอีก 50 เมตร ก็จะถึงปากถ้ำบนหน้าผาอีกด้านหนึ่ง
การเดินทางเข้าชมควรเป็นหมู่คณะเพื่อเข้าชมถ้ำผายาวที่มีความยาวกว่า 1 กิโลเมตรและมีความสลับซับซ้อน สามารถติดต่อคนนำทางได้ที่หมายเลข ผู้ใหญ่บ้านจีรรัตน์ 0856274472 ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้านพีรพจน์ 0818017713 ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้านสีดา0837600034
ข่าวโดย : นราธิป เนตรคำ
