เชียงราย-รำนก-รำโต เป็นศิลปะการแสดงฟ้อนรำของชนเผ่าไทยใหญ่ที่มีตำนานเล่าขานสืบต่อกันมานานว่า รำนกรำโตเกิดขึ้นครั้งแรกเมื่อสมัยพุทธกาล
15 ธ.ค.2562 รำนก-รำโต เป็นศิลปะการแสดงฟ้อนรำของชาวไทยใหญ่ ที่มีตำนานเล่าขานสืบต่อกันมานาน รำนก-รำโตเกิดขึ้นครั้งแรกเมื่อสมัยพุทธกาลตามตำนาน ในวันที่พระพุทธเจ้าได้เสด็จลงมาจากสวรรค์ หลังเสด็จไปโปรดพระพุทธมารดา ณ สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ในวันนั้นสัตว์ทั้งสามโลก จะสามารถมองเห็นกันได้ทั้งหมด มีเทวดา มนุษย์ และสัตว์ในป่าหิมพานต์ พากันมาเฝ้ารับเสด็จ เพื่อทำบุญใส่บาตร พระพุทธเจ้า ที่มีเป็นจำนวนมาก
ในกาลครั้งนั้นมีนกกินรี (นางนก) หรือกิ่งกะหร่า เป็นสัตว์ที่อาศัยอยู่ในป่าหิมพานต์จำพวกหนึ่ง ที่มีรูปร่างลักษณะแปลกคือ ลักษณะครึ่งมนุษย์ ครึ่งสัตว์ปีก ได้ออกมารำแพนหรือฟ้อนรำ เพื่อถวายพระพุทธเจ้า โตเป็นสัตว์อีกชนิดที่อยู่ในป่าหิมพานต์ โตมีรูปร่างลักษณะแปลกคือ มีลักษณะสัตว์หลายๆชนิดร่วมอยู่ในร่างเดียว มีตัวเหมือนสิงโต มีหัวเหมือนกวาง มีหางเหมือนเยือง(เลียงผา) ได้ออกมาฟ้อน (ก้าโต) รับเสด็จเพื่อถวายพระพุทธเจ้าเช่นกัน
ปัจจุบันการรำนก-รำโต ถือได้ว่าเป็นการฟ้อนรำเอกลักษณ์วัฒนธรรมประเพณึของชาวไทยใหญ่ เมื่อมีงานประเพณีต่างๆของชาวไทยใหญ่ก็จะนำนก-โต ออกมาร่ายรำ สร้างความสนุกสนานในงานพิธีนั้นๆ
