เชียงราย-วางพวงมาลา ยังอนุสรณ์สถาน 3 ผู้กล้า เสียสละชีวิตเพื่อชาติ บ้านเมือง เป็นความทรงจำของชาวเชียงราย
เวลา 09.00 วันที่ 20 ก.ย.2561 นายประจญ ปรัชญ์สกุล ผวจ.ช.ร. พ.ท.รุ่งโรจน์ เปล่งสันเทียะ เสธ.ฉก.ม.3 เดินทางเข้าร่วมพิธีวางพวงมาลา พร้อมหน่วยทหารกองกำลังผาเมือง เจ้าหน้าที่หน่วยงานต่างๆ เป็นการระลึกถึงคุณความดี ผู้กล้าหาญ เสียสละชีวิต เพื่อบ้านเมืองของ 3 ผู้กล้ามี 1. นายประหยัด สมานมิตร อดีต ผ.ว.จ.เชียงราย 2.พล.ต.ท.ศรีเดช ภูมิประหมัน อดีต ผกก.ภ.จว.ช.ร. 3.พล.ท.จำเนียร มีสง่า อดีต ผช.หน.กขว.ทภ.3 บ.ห้วยกว๊านเหนือ ต.บ้านแซว อ.เชียงแสน จว.ช.ร.
โดยมีประวัติความเป็นไปเป็นมา ช่วงนั้นท่ามกลางความขัดแย้งทางการเมืองมีคนกลุ่มหนึ่งมีความเห็นต่าง ทำให้ระหกระเหินหนีเข้าป่า ปักหลักต่อสู้ยึดมั่นในแนวทางแห่งตน จนนำมาสู่ถึงวีรกรรม 3 ผู้กล้า จ.เชียงราย ด้วยความทรงจำสีเลือด และ ความกล้าหาญ เมื่อ 37 ปีก่อนที่ผ่านมา จนถูกจารึกเป็นอนุสรณ์สถานแห่งความทรงจำ เลียบริมฝั่งโขงอาณาเขตของภูหลวง ต.บ้านแซว อ.เชียงแสน จ.เชียงรายภายใต้ขุนเขาที่โอบล้อมเต็มไปด้วยป่าทึบ มีชาวบ้านกลุ่มหนึ่งเข้าบุกเบิกแผ้วถาง ตั้งเป็นชมรมหมู่บ้านชื่อว่า “บ้านห้วยกว๊าน” หนึ่งในผู้บุกเบิกมีชื่อของ “กวง”
ด้วยพื้นที่ดังกล่าวเป็นป่าเขา มีการตั้งฐานปฏิบัติ ผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ (ผกค.) จึงเป็นที่มาของวีรกรรม 3 ผู้กล้าแห่งจังหวัดเหนืออสุดแดนสยาม นามว่า เชียงราย การเคลื่อนไหวของ ผกค.อยู่ในสายตาทางการ มีการยกกำลังเข้าปราบปรามแต่ปราบปรามไม่ได้ผล จึงหันมาใช้สงครามจิตวิทยา ดึงมาเป็นพวกในนามผู้ร่วมพัฒนาชาติไทย เกิดเหตุการณ์อันน่าเศร้าสลด
เมื่อ12 กันยายน 2513 ระหว่างทำสงครามกวาดล้าง ผกค.อย่างหนัก นายประหยัด สมานมิตร ผ.ว.จ.เชียงราย ได้รับแจ้งจาก นายสงัด สิทธิ ผู้ใหญ่บ้านห้วยกว๊านว่า มี ผกค. จำนวนกว่า 30 คน ต้องการเข้ามอบตัวต่อทางการ เวลา 10.00 น. วันที่ 20 กันยายน 2513 มีจุดนัดพบกันที่ดอยหลวงแปรเมือง เขตติดต่อ อ.เชียงของ กับ อ.เชียงแสน จ.เชียงราย การนัดหมายมีข้อแม้ว่า พ่อเมืองเชียงรายต้องเป็นคนมารับมอบตัวด้วยตัวเอง
8 วันที่รอรับการมอบตัวกลุ่ม ผกค. และแล้ววันเวลานัดหมาย ถึงนายประหยัด สมานมิตร ผ.ว.จ.เชียงราย พ.ต.อ.ศรีเดช ภูมิประหมัน ผู้กำกับการตำรวจภูธรจังหวัดเชียงราย พ.อ.จำเนียร มีสง่า ผู้ช่วยหัวหน้ากองข่าว กองทัพภาคที่ 3 พร้อมคณะ รวม 9 คน ออกเดินทางโดยเฮลิคอปเตอร์ เมื่อเวลา 08.30 น. วันที่ 20 กันยายน 2513 มุ่งตรงไปยังดอยหลวงแปรเมือง จุดนัดพบ
แต่แล้วเหตุการณ์ที่ไม่คาดคิดก็เกิดขึ้น เมื่อกลุ่ม ผกค. แจ้งขอเปลี่ยนจุดมอบตัว จากเดิมบนดอยหลวงแปรเมือง มาเป็นบ้านห้วยกว๊านในปัจจุบัน ห่างจากจุดนัดพบราว 1 กม. เป็นผืนป่าอุดมสมบูรณ์เต็มไปด้วยหินผาและภูเขาสูงสลับซับซ้อน
ด้วยความไว้วางใจ และแสดงถึงความบริสุทธิ์ใจทั้งคณะไม่มีใครพกพาอาวุธติดตัวไปด้วย ทุกคนจะไม่เฉลียวใจว่าจะมีเหตุร้ายเกิดขึ้นในอีกไม่กี่นาทีข้างหน้า ทั้งคณะก้าวลงจากเฮลิคอปเตอร์มุ่งตรงไปยังจุดนัดพบตามที่กลุ่ม ผกค. นัดแนะไว้
ก้าวใกล้เข้าไปมีสิงที่ไม่คาดฝันเกิดขึ้น ห่าลูกกระสุนอาวุธสงครามนานาชนิด ทั้งเอ็ม 16 คาร์บิน อาก้า ยิงดังสนั่นในป่าทึบ ราว15 นาทีทำ 3 ผู้กล้า ได้แก่ ผู้ว่าฯ ประหยัด ผู้กำกับฯ ศรีเดช และ ผู้ช่วย จำเนียร เสียชีวิตทันที่ในที่เกิดเหตุ ส่วนคณะผู้ติดตามผู้ว่าฯ ประหยัด ต่างตะเกียกตะกาย หลบเข้าหาที่กำบังเอาตัวรอด ในจำนวนนี้มีอยู่ 2 คน คือ ร.ต.อ. อำนวย เพชรยัง ตำรวจ สภ.อ.เชียงแสน และ “สมบูรณ์ พรหมเมศร์” นายอำเภอเชียงแสน สามารถหลบหนีมายังฐานที่ตั้งหน่วย ตชด. ปฏิบัติการพิเศษ ต.บ้านแซว รายงานเหตุขอกำลังสนับสนุน ตำรวจและทหารใกล้เคียง นำกำลังกู้ศพผู้เสียชีวิตทั้ง 3คน
กำลังพลร่ม มณฑลทหารบกที่ 3 และ ตชด. ค่ายเม็งรายมหาราช เข้าเคลียร์พื้นที่เกิดเหตุ ยังเกิดการปะทะกับกลุ่ม ผกค. อีกระลอก ซึ่งกินเวลานานกว่าครึ่งค่อนวันทำให้ ผกค.ล่าถอยไป ปล่อยให้เจ้าหน้าที่เข้าเคลียร์พื้นที่และนำศพผู้กล้าออกจากจุดเกิดเหตุ
หลังเกิดเหตุ จอมพลถนอม กิตติขจร นายกรัฐมนตรี สั่งตั้งคณะกรรมการสอบสวนและกำชับให้หาตัวคนร้ายมาดำเนินคดีให้ได้โดยเร็ว โดยมอบหมายให้ พล.ท.สายหยุด เกิดผล รองผู้บัญชาการปราบปรามคอมมิวนิสต์ผลการสอบสวนยังผลให้ “สงัด สิทธิ” ผู้ใหญ่บ้านห้วยกว๊าน ผู้ให้ข่าว ผกค. ติดต่อขอเข้ามอบตัวต่อผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย และ “เก้าฟ่ง แซ่จาง” พร้อมพวกอีก 6 คน ถูกจับกุมในฐานะผู้ต้องสงสัยนำตัวมาสอบปากคำและถูกลงโทษในเวลาต่อมา
