วันที่ 10 เมษายน 2566 เครือข่ายประชาชนภาคเหนือ สภาลมหายใจภาคเหนือ นักวิชาการมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และตัวแทนจากภาคประชาสังคมหลายองค์กร เดินทางไปที่ศาลปกครองเชียงใหม่ ยื่นฟ้อง พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี เหตุไม่ใช้อำนาจทางกฎหมายแก้วิกฤตฝุ่นพีเอ็ม 2.5 , คณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ , คณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ หรือ ก.ล.ต. และ คณะกรรมการกำกับตลาดทุน ที่มีความเกี่ยวข้องต่อการแก้ปัญหากรณีปัญหามลพิษทางอากาศที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพประชาชนในภาคเหนือ
โดยเมื่อวันที่ 7-9 เมษายน ที่คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้เปิดให้ประชาชนร่วมลงชื่อสนับสนุนการฟ้องและในวันนี้ได้นำรายชื่อทั้งหมด เกือบ 2,000 คน แนบไปพร้อมกับคำฟ้องด้วย
การฟ้องร้องครั้งนี้ มีข้อเรียกร้องสำคัญทางคดี 3 ประการ คือ ฟ้องนายกรัฐมนตรีให้ใช้อำนาจตามมาตรา 9 พ.ร.บ.ส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ที่ระบุว่าเมื่อเกิดเหตุภัยพิบัติอย่างร้ายแรงให้มีอำนาจสั่งการให้หน่วยงานทำหน้าที่อย่างเข้มงวด เนื่องจากนายกรัฐมนตรีไม่ได้ใช้อำนาจนี้จนการแก้ไขปัญหาวิกฤตฝุ่น PM 2.5 มีความล่าช้า ไม่ทันต่อความร้ายแรงของเหตุการณ์
ฟ้องคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ให้ปฏิบัติตามแผนปฏิบัติการขับเคลื่อนวาระแห่งชาติ “การแก้ไขปัญหามลพิษด้านฝุ่นละออง” ซึ่งรัฐบาลประกาศแผนนี้มาตั้งแต่ปี 2562 เนื่องจากในระยะเวลา 4 ปีในการใช้แผนนี้แทบจะไม่เห็นความคืบหน้าและปัญหายังคงความรุนแรงอยู่
ฟ้องคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ หรือ ก.ล.ต. ที่กำกับดูแลและมีอำนาจให้บริษัทเปิดเผยข้อมูลเกี่ยวกับธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับภาคเกษตรที่เป็นต้นเหตุของการเผาในประเทศเพื่อนบ้านและส่งผลกระทบเข้ามาในประเทศไทย ซึ่งการฟ้องเพื่อให้ ก.ล.ต. ทำหน้าที่ในการออกมาตรการบางอย่างให้บริษัทที่ทำธุรกิจเหล่านี้เปิดเผยข้อมูล เพื่อดูว่าเกี่ยวข้องโดยตรงหรือไม่และเพื่อหาแนวทางแก้ไขในอนาคต
นายสุมิตร หัตถสาร ทนายความผู้รับมอบอำนาจในการฟ้องคดี เปิดเผยว่า การฟ้องในครั้งนี้ไม่ซ้ำซ้อนกับคดีฟ้องนายกรัฐมนตรีที่ศาลปกครองเชียงใหม่ได้ยกฟ้องไปเมื่อเร็ว ๆ นี้ เนื่องจากฐานของการฟ้องเป็นคนละประเด็นกัน การฟ้องครั้งนี้ตาม พ.ร.บ.ส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ แต่ครั้งก่อนเป็นการฟ้องตามกฎหมาย ปภ.
การฟ้องของภาคประชาชนวันนี้มาจากปัญหามลพิษทางอากาศที่เกิดขึ้นในช่วงสองเดือนที่ผ่าน ไม่ได้มองว่านายกรัฐมนตรีบกพร่อง แต่นายกรัฐมนตรีมีอำนาจเต็มในสถานการณ์วิกฤตแบบนี้ นายกต้องใช้อำนาจตามมาตร 9 แห่ง พ.ร.บ.ส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ เพื่อแก้ไขปัญหาหรือเยียวยาผลกระทบ แต่กลับไม่ใช้อำนาจาสั่งการ
ผู้สื่อข่าวรายงานด้วยว่าการฟ้องคดีต่อศาลปกครองเชียงใหม่ในวันนี้ได้มีผู้สมัครรับเลือกตั้ง ส.ส. หลายคนมาร่วมสังเกตการณ์และให้กำลังใจ อาทิ น.ต.ศิธา ทิวารี เลขาธิการพรรคไทยสร้างไทย , นายจักรพล ตั้งสุทธิธรรม ผู้สมัครพรรคเพื่อไทย เขต 1 เชียงใหม่ และ นายณัฐพล โตวิจักษณ์ชัยกุล ผู้สมัครพรรคก้าวไกล เขต 3 เชียงใหม่ โดยบอกว่าจะมีการติดตามตรวจสอบเรื่องนี้แบบคู่ขนาน เพื่อให้ปัญหาได้รับการแก้ไข
