สมาคมผู้ส่งออกข้าวไทย ออกโรงชี้แจงสาเหตุของราคาข้าวในประเทศร่วงหนักตั้งแต่ต้นเดือนมิ.ย. โดยระบุว่าน่าจะเกิดขึ้นในช่วงระยะเวลาอันสั้น เพราะเกิดจากปัญหาด้านลอจิสติกส์และสภาพอากาศที่ไม่เอื้ออำนวยซึ่งเป็นเรื่องปกติที่สามารถเกิดขึ้นได้
การชี้แจงของสมาคมฯเกิดขึ้นหลังจากราคาข้าวในประเทศลดลง และมักจะมีประเด็นเรื่องการกดราคารับซื้อของพ่อค้าและโรงสีเกิดขึ้น
สมาคมฯชี้แจงว่าก่อนหน้านี้ ราคาข้าวขาวปรับตัวสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยในส่วนของราคาข้าวที่ซื้อขายภายในประเทศจากข้อมูลของกรมการค้าภายในนั้น ในช่วงปลายเดือนเมษายนที่ผ่านมา ราคาข้าวขาว 5% (ข้าวใหม่) ได้ปรับตัวสูงขึ้นไปอยู่ที่ระดับ12,900-13,000บาทต่อตัน ขณะที่ราคาส่งออกข้าวขาว 5% ที่ประกาศโดยสมาคมผู้ส่งออกข้าวไทยอยู่ที่ 459 เหรียญสหรัฐต่อตัน(ณ วันที่ 25 เมษายน 2561)
หลังจากนั้นภาวะราคาข้าวขาวได้อยู่ในระดับที่ค่อนข้างทรงตัวมาโดยตลอด แต่เริ่มมีสัญญาณของการปรับตัวลดลงนับตั้งแต่ต้นเดือนมิถุนายนที่ผ่านมา
จากข้อมูลของกรมการค้าภายในณ วันที่ 19 มิถุนายน 2561 ราคาข้าวขาว 5% (ข้าวใหม่) ได้ปรับตัวลดลงมาอยู่ที่ระดับ 12,100-12,200บาทต่อบาทต่อตันขณะที่ราคาส่งออกข้าวขาว 5% ที่ประกาศโดยสมาคมผู้ส่งออกข้าวไทยณ วันที่ 13อมิถุนายน 2561 อยู่ที่ 437เหรียญสหรัฐต่อตัน
ทั้งนี้ ภาวะราคาข้าวขาวที่เริ่มปรับตัวลดลงนั้น สมาคมฯคาดว่าน่าจะเกิดจากสาเหตุดังนี้
1.ผู้ซื้อข้าวในต่างประเทศเริ่มชะลอการซื้อข้าวหลังจากที่ในช่วงก่อนหน้านี้มีการนำเข้าข้าวไปเป็นจำนวนมากแล้ว ซึ่งจะเห็นได้จากในช่วง 5 เดือนแรกของปีนี้ ประเทศไทยส่งออกข้าวไปแล้วประมาณ 4.5 ล้านตัน เพิ่มขึ้น 4% เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีที่แล้ว โดยมีการส่งออกเฉลี่ยเดือนละ 9 แสนตัน ซึ่งเป็นปริมาณส่งออกต่อเดือนที่สูงมากและส่วนใหญ่เป็นการส่งออกข้าวขาว
2.ผลผลิตข้าวของประเทศเวียดนามในฤดูการผลิตฤดูร้อน-ฤดูใบไม้ร่วง(Summer-Autumn crop)เริ่มออกสู่ตลาดและคาดว่าจะมีปริมาณมากที่สุดในช่วงปลายเดือนมิถุนายนนี้ ซึ่งจะส่งผลให้ราคาข้าวขาวของเวียดนามอ่อนตัวลงและทำให้ผู้ซื้อบางส่วนหันไปให้ความสนใจข้าวเวียดนามมากขึ้น
3.การประมูลเพื่อขอโควต้านำเข้าข้าวภายใต้ระบบMAVในส่วนของภาคเอกชนของประเทศฟิลิปปินส์ได้เลื่อนเวลาออกไปเป็นวันที่25มิถุนายน2561ทำให้ยังไม่มีความชัดเจนเกี่ยวกับปริมาณที่จะมีการขอโควต้าเพื่อนำเข้าข้าวจากประเทศไทย
4.การส่งมอบข้าวให้ประเทศฟิลิปปินส์เกิดความล่าช้าจากสภาพอากาศที่ไม่เอื้ออำนวยและปัญหาทางด้านลอจิสติกส์ทำให้มีสินค้าตกค้างจำนวนมากและทำให้การส่งมอบในส่วนที่เหลือต้องชะลอออกไปด้วย
5.ประเด็นสำคัญที่ส่งผลให้ราคาข้าวปรับลดลงมากในช่วง1-2สัปดาห์ที่ผ่านมาเนื่องมาจากสภาพอากาศบริเวณประเทศไทยเกิดภาวะฝนตกหนักและตกต่อเนื่องเป็นเวลานานส่งผลกระทบต่อการขนถ่ายสินค้า ทำให้บริษัทที่รับขนส่งข้าวขึ้นเรือบรรทุกสินค้าไม่สามารถที่จะนำข้าวจากโกดังสินค้าของผู้ส่งออกขึ้นเรือโป๊ะได้
ขณะที่ข้าวที่ขนถ่ายลงเรือโป๊ะเพื่อที่จะนำไปส่งขึ้นเรือใหญ่ก็ไม่สามารถขนถ่ายสินค้าขึ้นเรือใหญ่ได้ทำให้มีสินค้าตกค้างอยู่ในเรือโป๊ะจำนวนมาก ส่งผลให้เกิดปัญหาขาดแคลนเรือโป๊ะตามมา และการที่โกดังเก็บสินค้าของผู้ส่งออกมีสินค้าตกค้างจำนวนมากและไม่มีที่ว่างพอสำหรับข้าวชุดใหม่จึงจำเป็นต้องชะลอการซื้อข้าวจนกว่าปัญหาที่เกิดขึ้นจะคลี่คลายลงไปซึ่งจากกรณีที่เกิดขึ้นนี้ส่งผลให้ราคาข้าวในประเทศปรับลดลงอย่างรวดเร็ว
จากการที่ในช่วงนี้เกิดภาวะที่ราคาข้าวขาวทั้งในตลาดภายในประเทศและต่างประเทศปรับตัวลดลงเป็นอย่างมากจนสร้างความตื่นตระหนกในวงการค้าข้าวนั้น หากจะอธิบายตามหลักเศรษฐศาสตร์แล้วย่อมไม่ใช่เรื่องแปลกที่“ภาวะราคาข้าว” ย่อมเป็นไปตาม“กลไกตลาด”และ“ภาวะของอุปสงค์และอุปทาน”ในขณะนั้น เช่น เมื่อมีความต้องการสินค้าจากผู้ซื้อในขณะที่ปริมาณสินค้ามีจำกัดย่อมส่งผลให้ราคาสินค้ามีแนวโน้มปรับตัวสูงขึ้น ในทางตรงกันข้ามหากสินค้ามีปริมาณมากขณะที่ความต้องการสินค้าอยู่ในภาวะทรงตัวหรือลดลงแล้วย่อมส่งผลให้ราคามีแนวโน้มปรับตัวลดลง
อย่างไรก็ตาม ในกรณีของ “ข้าว” ซึ่งนอกจากจะเป็นสินค้าเกษตรที่สำคัญและมีผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในประเทศจำนวนมากนับตั้งแต่เกษตรกรไปจนถึงผู้บริโภค“ข้าว” ยังเป็น“สินค้าอ่อนไหว” ที่มักจะถูกนำมาเป็น“ประเด็นทางสังคม” เป็นระยะๆ โดยเฉพาะประเด็นที่เกี่ยวกับ“ราคาข้าว”ซึ่งในช่วงนี้เริ่มมีการพูดถึงในประเด็นนี้อีกครั้งหลังจากที่เกิดภาวะราคาข้าวขาวปรับตัวลดลงอย่างต่อเนื่องจนมีคำถามตามมามากมายว่าเกิดอะไรขึ้นกับภาวะการค้าข้าวในขณะนี้
สมาคมฯระบุว่าการปรับตัวลดลงของราคาข้าวถือว่าเป็นไปตามกลไกตลาดและเป็นภาวะปกติของ “การค้าข้าว” ที่เป็นระบบตลาดเสรีที่พลังของอุปสงค์และอุปทานหรือกลไกตลาดจะเป็นตัวกำหนดราคาและปริมาณการซื้อขายอย่างเสรี ตามความพึงพอใจของผู้ซื้อและผู้ขาย โดยที่ไม่มีบุคคลหรือคณะบุคคลใดๆที่จะมีอำนาจเหนือตลาด
