ตรัง วิสาหกิจชุมชนทำขนมควนหนองกก อ.รัษฎา ยังคงสืบทอดการทำ “ยาหนม” ขนมชื่อดังของชาวใต้ ซึ่งได้รับความนิยมเป็นอย่างดี จนสร้างรายได้ให้ปีละนับล้าน เพราะเหนียวนุ่ม หวานมัน และหอมกลมกล่อม
“ยาหนม” นับเป็นขนมชนิดหนึ่งที่นิยมทำในจังหวัดภาคใต้ตามงานใหญ่ๆ เช่น งานแต่งงาน งานบวชนาค งานเดือนสิบ ฯลฯ กล่าวกันว่า งานใดเลี้ยงยาหนม ถือว่าเป็นงานใหญ่มาก เพราะการกวนยาหนมต้องใช้คนจำนวนมาก ยาหนมจึงมีศักดิ์ศรีสูงกว่าขนมประเภทอื่นๆ และดูคล้ายกับกะละแมแถวภาคอื่น ส่วนเหตุผลที่เรียกว่า ยาหนม ผู้รู้ในสมัยก่อนให้เหตุผลว่า ยาหนมน่ามาจากชื่อเต็มว่า พระยาหนม หรือพญาขนม ซึ่งหมายถึงยอดแห่งขนม หรือเจ้าแห่งขนมทั้งหลาย แต่ชาวใต้นิยมเรียกสั้นๆ จึงตัดคำว่า พระ ออก เหลือแต่ ยา ส่วนตัดคำว่า ขะ ก็เหลือแต่ หนม เมื่อผสมกันจึงเกิดคำใหม่ว่า ยาหนม อีกทั้งจากข้อมูลที่อ้างอิงยังระบุว่า คุณทวดหนูเอียด สังข์ศิริ เป็นผู้บุกเบิกยาหนมขึ้นเมื่อประมาณ พ.ศ.2470-2480 ต่อมา คุณยายไพ สังข์สุมาตร ได้ทำขนมชนิดนี้มาขายที่จังหวัดตรัง กระทั่งลูกสาวได้ขยายกิจการไปที่จังหวัดพัทลุง ก่อนเติบโตขึ้นเรื่อยๆ และมีผู้นิยมบริโภคมากขึ้นจนถึงปัจจุบัน
สำหรับส่วนผสมของ ยาหนม 1 กระทะใบบัว จะประกอบไปด้วย แป้งข้าวเหนียว 4 กิโลกรัม น้ำตาลปี๊บ 9 กิโลกรัม และน้ำกะทิสด 7 กิโลกรัม ซึ่งคั้นจากมะพร้าวประมาณ 30 ผล หรือมะพร้าวที่ขูดแล้ว 10 กิโลกรัม คั้นเอาน้ำกะทิได้ 15 ลิตร สมัยก่อนใช้ข้าวสารเหนียวแช่น้ำ 1 คืนแล้วบด แต่สมัยนี้มีแป้งข้าวเหนียวสำเร็จรูปขาย จึงใช้แป้งข้าวเหนียว น้ำตาลปี๊บ น้ำกะทิสด ผสมกันลงในกระทะใบบัว ขยำแป้งและน้ำตาลให้เข้ากันอย่าให้เป็นก้อน ตั้งบนเตาไฟ ใช้ไฟอ่อนๆ ส่วนวัสดุที่กวน จะใช้ไม้พาย มีด้ามยาวประมาณ 1 เมตรครึ่ง โดยใช้เวลากวนประมาณ 2 ชั่วโมงครึ่ง จนขนมสีน้ำตาลแก่ปนดำก็ใช้ได้ ก่อนตักขนมใส่ภาชนะที่ต้องการ เช่น ปี๊บ ถาด หม้อ กะละมัง แล้วแต่สะดวก แต่บางแห่งจะใส่ถั่วลิสงคั่วลงไปด้วย เพราะจะทำให้หอมและอร่อย
นางจิตรา วีระสุข ประธานวิสาหกิจชุมชนทำขนมควนหนองกก หมู่ที่ 6 ตำบลคลองปาง อำเภอรัษฎา จังหวัดตรัง บอกว่า เนื่องจากภายในหมู่บ้านประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม จึงมีการรวมกลุ่มเพื่อพัฒนาอาชีพขึ้นหลากหลายกลุ่ม เพื่อลดรายจ่ายและเพิ่มรายได้ให้แก่ครอบครัว นอกจากนั้นในพื้นที่ยังมีการปลูกมะพร้าวกันมากและมีราคาถูก ดังนั้น สมาชิกกลุ่มจึงคิดทำขนมที่ใช้มะพร้าวเป็นส่วนผสม จนมาได้ข้อสรุปตรงกันที่ยาหนม ขนมชื่อดังของชาวปักษ์ใต้ที่หาทานได้ยาก นับเป็นการสร้างฐานรากของชุมชนให้เข้มแข็งและมั่นคง โดยยาหนมจะมีทั้งการห่อแบบดั้งเดิมด้วยกาบหมาก และด้วยพลาสติกใส จำหน่ายในราคากิโลกรัมละ 130 บาท ซึ่งได้ขนมประมาณ 10 ชิ้น หรือมีราคาเฉลี่ยชิ้นละ 13 บาท ก่อนนำไปบรรจุในแพกกิ้งให้ดูสวยงาม โดยปีล่าสุดทางกลุ่มมีรายได้จากการขายขนม 7-8 แสนบาท ส่วนปีนี้อาจจะมียอดถึง 1 ล้านบาท หรือเฉลี่ยวันละไม่น้อยกว่า 2 พันบาท
จุดเด่นของยาหนม บ้านควนหนองกก ก็คือ กระบวนการผลิตที่ถูกหลักอนามัย สมาชิกทุกคนนอกจากจะต้องแต่งกายอย่างมิดชิด ยังต้องล้างมือด้วยดินปลวกเพื่อความสะอาดที่แท้จริง จนล่าสุดได้รับเครื่องหมายฮาลาลแล้ว นอกจากนั้น ยังจัดทำโรงเรือนให้เป็นสัดส่วนและเป็นระเบียบเรียบร้อย เพื่อให้เกิดความปลอดภัยต่อผู้บริโภค ที่สำคัญการตั้งกลุ่มสตรีทำขนมช่วยทำให้ชาวบ้านมีรายได้ ซึ่งยังดีกว่าทำสวนยางในยุคที่ราคาตกต่ำเสียอีก แถมยังสร้างความสัมพันธ์ที่ดีต่อกันในชุมชน และช่วยสืบสานภูมิปัญญาพื้นบ้านด้วย สำหรับยาหนม ที่บ้านควนหนองกก ซึ่งทำกันมาอย่างยาวนานถึง 13 ปีแล้ว จะมีทั้งความเหนียวนุ่ม และรสชาติหวานมัน แถมยังมีความหอมกลมกล่อมละมุนละไม อันเนื่องมาจากวัตถุดิบและการเคี่ยวอย่างพิถีพิถัน จึงทำให้ผู้ใดก็ตามที่มีโอกาสได้ชิมแล้วต่างก็รู้สึกติดอดติดใจไปตามๆ กัน โดยเฉพาะยาหนมที่ห่อแบบดั้งเดิมด้วยกาบหมาก ผู้สนใจติดต่อสอบถามข้อมูลได้ที่โทร.(063) 080-4864
