ผมติดตามเพจ “ขุนดง พันธุ์ไม้ฟรี 24 ชั่วโมง” เห็นอะไรที่แตกต่างจากกลุ่มเครือข่ายการปลูกต้นไม้บางกลุ่ม ที่กลุ่มนี้สังเกตดูจะมีคนหนุ่มสาว นักธุรกิจ บุคคลหลากหลายอาชีพ คนเมือง คนชนบท เข้ามาพูดคุย แลกเปลี่ยนประสบการณ์ เกี่ยวกับความรู้เรื่องต้นไม้ที่ปลูกไว้แล้ว หรือที่สนใจจะปลูก บางคนก็เอาเมล็ดพันธุ์ต้นไม้มาแบ่งปันสมาชิก บางคนก็เอาเชื้อเห็ดมาแจกจ่ายกันเพื่อไปปลูกในป่า
เป็นชุมชนที่ดูอบอุ่น เผื่อแผ่ แบ่งปันภายใต้ร่มเงาสีเขียว ที่ไม่มีคำถามว่าปลูกต้นไม้ชนิดไหนรา้คาดี ชนิดไหนที่ปลูกแล้วคุ้มต่อการลงทุน จึงหาโอกาสคุยกับนักปลูกป่าตัวยังอย่าง “นพพร นนทภา” ผู้ริเริ่มเครือข่ายประชาชนปลูกป่า ในนาม “ขุนดง” ที่เริ่มจริงจังเมื่อปี 2544 จนถึงวันนี้ได้กลายเป็นชุมชนชุมคนปลูกขนาดใหญ่ที่มีสมาชิกในเครือข่ายกว่า 3.3 หมื่นคนแล้ว
“ผมเห็นขบวนการต้นไม้ลวงโลก ช่วงปี 2544 ที่มีบุคคลบางกลุ่มมีการปั่นกระแสการปลูกไม้กฤษณา โดยเล่นกับความโลภของชาวบ้าน มีการประกาศขายกล้าไม้ และปลูกป่าแบบแชร์ลูกโซ่ เรามีความรู้เรื่องต้นไม้ก็มองว่ามันไม่ถูกต้อง มันไม่ใช่อย่างที่โฆษณาชวนเชื่อ และหาทางสะกัดมันด้วยการให้ความรู้ที่ถูกต้องกับชาวบ้านให้เท่าทัน สามารถวิเคราะห์ความเป็นไปได้ จนตาสว่าง ทำให้คนที่เข้ามาในเครือข่ายขุนดง ไม่ได้มาพราะความโลภ แต่เขาต้องการปลูกป่าที่เหมาะกับเขา หรือทำให้ป่าที่มีอยู่สมบูรณ์” อ.นพพร อดีตศิษย์เก่าวนศาสตร์ ปัจจุบันยังรับราชการอยู่ที่ม.ขอนแก่น บอกกับผมถึงจุดเริ่มต้นของ “ขุนดง”
อ.นพพร บอกผมว่า ตราบใดที่คนยังไม่เข้าใจหลักการปลูกป่าที่ถูกต้อง ความโลภจะเข้าครอบงำ เพราะหลักการปลูกป่ามี 3 อย่าง ปลูกเพื่อเศรษฐกิจ ปลูกเพื่ออนุรักษ์ และเพื่อป้องกันแนวคันดินถล่ม ถ้าคนเข้าในพื้นฐานแบบนี้จะไม่โดนหลอก และเข้าใจจุดประสงค์ของการปลูกป่าที่ชัดเจน
หลังต่อสู้กับขบวนการไม้ลวงโลก โดยการให้ความรู้ แชร์ประสบการณ์ที่ถูกต้อง มาร่วม 20 ปี อ.นพพร บอกว่าปัญหานี้ก็ยังแก้ยาก เพราะยังมีคนบางกลุ่มที่ยังปิดตัวเอง ไม่แสวงหาความรู้ที่ถูกต้อง และที่สำคัญคือมีความโลภก็ยังตกเป็นเหยื่อ แต่ในเครือข่ายขุนดง กว่า 3 หมื่นคน จะไม่ใส่ใจกับเรื่องพวกนี้
ผมถามถึงแนวโน้ม หลัง พ.ร.บ.ป่าไม้ ฉบับใหม่ที่เพิ่มประกาศใช้ โดยมีผลปลดล้อคปลูกไม้หวงห้ามและใช้ประโยชน์จากไม้หวงห้ามในที่ดินกรรมสิทธิ์ได้ มันจะเกิดผลอย่างไรกับคนปลูกไม้ ปลูกป่า อ.นพพร ก็ตอบแบบไม่ลังเลว่า “คนก็ยังโดนหลอก” แต่รูปแบบการหลอกจะเปลี่ยนไปจากเดิมที่เอาไม้บางชนิดชูโรง เพื่อหลอกล่อความโลภของคน แต่จะเปลี่ยนเป็นทำเป็นโปรเจกต์ เป็นโครงการลงทุนมาหลอกชาวบ้าน แล้วก็ชักชวนชาวบ้านร่วมหุ้น คาดว่าวิธีการแบบนี้จะมีตามมาเยอะมาก
เครือข่ายกลุ่มขุนดง ที่กลายเป็นแหล่งแลกเปลี่ยนเรียนรู้เรื่องการปลูกป่า การจัดการระบบนิเวศน์ป่าขนาดใหญ่ ที่ไม่จำกัดพื้นที่ ไม่เว้นแม้ประทั่งป่าในบ้าน วัด โรงเรียน สถานประกอบการ โรงแรม รีสอร์ท หรือแม้กระทั่งป่าช้าข้างหมู่บ้าน
การให้ความรู้ด้านชีววิทยาของต้นไม้ต่าง ๆ ผ่านโลกโซเชียล ของ อ.นพพร นอกจากจะทำให้สมาชิกเครือข่ายที่ติดตามได้ความรู้ที่ถูกต้องแล้ว คนอีกมากมายที่ต้องการปลูกป่า ปลูกต้นไม้ แต่ยังขาดความรู้และแหล่งพันธุ์ไม้ป่าที่หลากหลาย จึงเป็นที่มาของการนำพาคนที่มีต้นไม้อยู่ในหัวใจไปปลูกป่า โดยเริ่มต้นจากการใช้โลกโซเชียลเป็นศูนย์กลาง ไม่มีผู้บริหาร ไม่มีกรรมการ
เพจ “ขุนดง พันธุ์ไม้ฟรี 24 ชั่วโมง” จึงเหมือนชานชาลา ที่สมาชิกทุกคนเข้ามาร่วมแลกเปลี่ยน ที่นี่จะแนะนำตั้งแต่การหาเมล็ดพันธุ์ไม้ป่า การแจก แลกเปลี่ยนเมล็ดพันธุ์ สอนวิธีเพาะ ปลูก ดูแล รวมถึงการให้ความรู้ทางวิชาการเกี่ยวกับไม้แต่ละชนิด พอสมาชิกมีความรู้ มีเมล็ดพันธุ์ ก็นำต้นไม้ไปปลูกในที่ต่าง ๆ ในพื้นที่ของตัวเองและใกล้เคียง รวมทั้งการจัดกิจกรรมปลูกป่า รวมถึงกิจกรรมช่วยเหลือสังคมที่เน้นด้านการปลูกป่าและอนุรักษ์ป่า เช่นการจัดกิจกรรมช่วยเหลือครอบครัวเจ้าหน้าที่อนุรักษ์ป่าที่ขาดแคลน การจัดกิจกรรมมอบขวัญและกำลังใจให้แก่ดาบวิชัย หรือแม้กระทั่งการช่วยเหลือครอบครัวสมาชิกเครือข่ายที่เดือดร้อน เป็นต้น
อ.นพพร บอกว่ากิจกรรมที่ทำก็เพื่อตอบคำถามเกี่ยวกับการปลูกป่าในใจคน ที่ความจริงมันอยู่ในใจของทุกคนอยู่แล้ว เช่นการแจก หรือแลกเปลี่ยนเมล็ดพันธุ์ไม้ป่ากัน มันเป็นวิธีการที่มีทั้งการเป็นผู้ให้ และผู้รับ ทำให้คนที่ต้องการปลูกป่าได้รู้ว่าแท้จริงแล้วทุกอย่างไม่ต้องแสวงหาจากที่อื่นเลย เพียงแต่ใส่ความรู้ ความจริงใจ และความมุ่งมั่นทำให้เกิดผล มันก็สำเร็จ
“ใครที่คิดว่าเข้ามาที่นี่แล้วหวังว่าจะมาแสวงหาผลประโยชน์แล้วจะไม่มีทางได้อะไร ผมทำงานรณรงค์ให้ความรู้ ปลูกป่ามาร่วม 20 ปี ไม่เคยเก็บตัวเลขทางสถิติว่าได้อะไร จำนวนเท่าไหร่ เป้าหมายของผมคือให้คนอื่นปลูกต้นไม้เป็น แล้วปลูกต้นไม้แทนผม “ ข้อสรุปสั้น ๆ ง่าย ๆ ของ อ.นพพร
