การหันมาใช้พลังงานหมุนเวียนเป็นเรื่องที่ทุกประเทศให้ความสนใจกันอย่างล้นหลาม เพราะเป็นพลังงานที่สะอาด และเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม แต่พลังงานหมุนเวียนก็ยังมีข้อจำกัดที่ว่า ‘ยังไม่เสถียร’ เพราะพลังงานหมุนเวียนแต่ละชนิดจะมีข้อจำกัดที่แตกต่างกัน
การนำพลังงานหมุนเวียนหลากหลายรูปแบบเข้ามาผสานกันเพื่อสร้างเสถียรภาพ (Firm) ด้วยระบบ Integrated Renewable Firm Power System จึงเป็นหนึ่งทางเลือกที่ การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) จะนำมาใช้ในการผลิตไฟฟ้าเพื่อแก้ไขข้อจำกัด ให้พลังงานหมุนเวียนสามารถจ่ายไฟฟ้าได้เต็มศักยภาพ และเสถียรมากที่สุด โครงการ Hydro-Floating Solar Hybrid ที่ใหญ่ที่สุดในอาเซียน (ASEAN) รูปแบบที่ กฟผ. จะดำเนินการเป็น “ระบบ Hydro-Floating Solar Hybrid” หรือระบบผลิตไฟฟ้าผสมผสานระหว่าง ‘พลังน้ำจากเขื่อน’ และ ‘พลังงานแสงอาทิตย์จากโซลาร์เซลล์ลอยน้ำบนเขื่อน’ ซึ่งจะเป็นโครงการไฮบริดที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในอาเซียน (ASEAN) ที่มีจุดเด่นของโครงการคือ
1. ราคาต่ำ โดยองค์ประกอบที่ทำให้ราคาต่ำ ได้แก่
– เป็นโครงการขนาดใหญ่ที่มีกำลังผลิตมากกว่า 30 เมกะวัตต์ขึ้นไป (Economy of Scale)
– ใช้โครงสร้างของระบบไฟฟ้าเดิมที่ กฟผ. มีรองรับอยู่เช่น ระบบเชื่อมต่อไฟฟ้า หม้อแปลงไฟฟ้า โดยใช้ให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด และบริหารจัดการพื้นที่ที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด (Maximized Existing Facility)
2. เสริมความมั่นคงของระบบไฟฟ้า ด้วยระบบ Integrated Renewable Firm Power System โดยโครงการจะเริ่มที่ระบบ Hydro-Floating Solar Hybrid และในอนาคตสามารถพัฒนาร่วมกับระบบกักเก็บพลังงาน (Energy Storage System) เพื่อให้ระบบไฟฟ้ามีความมั่นคงมากขึ้น
3. ไม่กระทบต่อชุมชน และสิ่งแวดล้อม
– จะใช้พื้นที่ผิวน้ำบนเขื่อน กฟผ. ในการติดตั้งโซลาร์เซลล์ลอยน้ำ ทำให้ไม่กระทบกับพื้นที่การเกษตร และเส้นทางการเดินเรือของชุมชน และผู้ที่ใช้ชีวิตประจำวันในบริเวณพื้นที่เขื่อน
– ใช้เทคโนโลยีในการสำรวจ และตรวจสอบสภาพสิ่งแวดล้อม เช่น ระบบสารสนเทศ (GIS) และหุ่นยนต์ถ่ายภาพใต้น้ำ
– วัสดุที่ใช้ในการติดตั้งโซลาร์เซลล์ลอยน้ำเป็นแบบเดียวกับท่อประปา จึงเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
เดินหน้าโครงการนำร่อง 2 เขื่อน
ปัจจุบัน กฟผ. อยู่ในช่วงสำรวจการติดตั้งโครงการโซลาร์เซลล์ลอยน้ำใน 9 เขื่อน ทั่วประเทศไทย พบว่า มีศักยภาพติดตั้งโซลาร์เซลล์ได้มากถึง 2,725 เมกะวัตต์ จึงมีแผนจะเริ่มโครงการนำร่องก่อน จำนวน 2 โครงการ ได้แก่
1. เขื่อนสิรินธร จ.อุบลราชธานี กำลังผลิต 45 เมกะวัตต์
2. เขื่อนอุบลรัตน์ จ.ขอนแก่น กำลังผลิต 24 เมกะวัตต์
ช่วยบริหารจัดการน้ำให้เกิดประโยชน์สูงสุด
หลักการทำงานของระบบดังกล่าว ไม่เพียงช่วยเสริมความมั่นคงของระบบไฟฟ้า แต่ยังช่วยในเรื่องของการบริหารจัดการน้ำให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดได้
– ในกรณีที่ปริมาณน้ำมีมากพอ เขื่อนจะผลิตไฟฟ้ารองรับความพร้อมจ่ายของระบบสูงสุดได้
– ในกรณีที่ปริมาณน้ำมีจำกัด โซลาร์เซลล์จะช่วยให้มีการบริหารจัดการน้ำมีความยืดหยุ่น เช่น ผลิตไฟฟ้าจากแสงอาทิตย์ในช่วงกลางวัน และการนำพลังน้ำมาเสริมในช่วงความต้องการไฟฟ้าสูง (กำลังการผลิตมากเพื่อเสริมช่วง Peak) ในเวลากลางคืน หรือการเดินเครื่องโรงไฟฟ้าพลังน้ำต่อเนื่อง แต่กำลังการผลิตน้อยเพื่อเสริมความต้องการของระบบไฟฟ้า
แนวคิดการนำพลังงานหมุนเวียนมาใช้งานผสมผสานเพื่อเสริมความมั่นคงของระบบไฟฟ้า เป็นความพยายามของ กฟผ. ในการพัฒนาพลังงานสะอาดควบคู่ไปกับภารกิจการสร้างเสถียรภาพทางไฟฟ้าให้คนไทยตามวิสัยทัศน์ กฟผ. ที่ว่า “นวัตกรรมพลังงานไฟฟ้าเพื่อชีวิตที่ดีกว่า”
