เพชรบูรณ์-นักธรณีชี้! ซากฟอสซิลขุดพบ ที่โคกเดิ่นฤาษี ปี 2558 เป็นสัตว์ดึกดำบรรพ์วงศ์แรดและกวาง ยุคไมโอซีนอายุ 13-15 ล้านปี
วันที่ 19 ธันวาคม 2561 นายวิศัลย์ โฆษิตานนท์ ผู้อำนวยการอุทยานธรณี(จีโอพาร์ค)เพชรบูรณ์ และประธานสภาวัฒนธรรมจังหวัดเพชรบูรณ์ กล่าวว่า ตามที่มีการขุดพบซากฟอสซิลเป็นจำนวนมากขณะการขุดลอกสร้างอ่างเก็บนำโคกเดิ่นฤษีที่ ต.บ้านกลาง อ.หล่มสักเมื่อปี 2558 โดยกรมทรัพยากรธรณีได้จัดส่งผู้เชี่ยวชาญมาทำการเก็บตัวอย่างเพื่อไปตรวจสอบและทำการวิจัย กระทั่งก่อนหน้านี้ได้มีผลสรุปการวิจัยออกมาเรียบร้อยแล้ว โดยระบุว่า เป็นซากฟอสซิลกระดูกสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในตระกูลแรดขนาดใหญ่และในตระกูลจำพวกกวาง ในยุคสมัยไมโอซีนน่าจะประมาณ 13-15 ล้านปีมาแล้ว และสถานที่ขุดพบดังกล่าวได้อยู่บริเวณอ่างเก็บน้ำโคกเดิ่นฤษีติดกับเนินเขาทางด้านทิศตะวันออก ปัจจุบันน้ำได้ท่วมขังกลายเป็นอ่างเก็บกักน้ำไปแล้ว
นายวิศัลย์กล่าวว่า สำหรับซากสัตว์ดึกดำบรรพ์ที่พบมีรายการซากดึกดำบรรพ์ทั้งสิ้น 61 ตัวอย่าง ได้แก่ 1.สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมวงศ์แรด(Rhinocerose) โดยพบฟันที่สมบูรณ์จำนวน 5 ตัวอย่าง คือ ฟันกรามด้านบนขวา ฟันกรามเล็กด้านบนขวา ฟันกรามเล็กด้านล่างขวา ฟันกรามเล็กด้านบนซ้าย และฟันกรามล่างด้านขวา และยังพบกระดูกซี่โครง กระดูกขา กระดูกสันหลัง กระดูกสะบัก กระดูกสะโพกและกระดูกนิ้ว 2.สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมวงศ์กวาง(Cervidae) พบฟันและกระดูกขา 3.สัตว์เลื้อยคลาน ได้แก่ ฟันจรเข้ และเศษชิ้นส่วนของกระดองเต่า 4.สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง คือ หอยฝาเดียวซึ่งพบเฉพาะแผ่นปิด(Operculum)
นายวิศัลย์กล่าวอีกว่า ในรายงานสรุปผลการวิจัยยังสันนิษฐานว่า สภาพแวดล้อมบรรพกาลในบริเวณนี้มีลักษณะการเกิดและการสะสมตัว เป็นแบบบึงหรือแอ่งน้ำขนาดเล็กสลับกับทุ่งหญ้าเป็นบริเวณกว้าง โดยสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมอาศัยเป็นแหล่งหาอาหารในช่วงเวลานั้น ปัจจุบันซากฟอสซิลทั้งหมดนี้ถูกเก็บรักษาไว้ที่ศูนย์ศึกษาวิจัยและพิพิธภัณฑ์ไดโนเสาร์ภูเวียง จ.ขอนแก่น ซึ่งในอนาคตข้างหน้าหากมีความพร้อมก็อาจจะไปขอฟอสซิลเหล่านี้จัดแสดงที่พิพิธภัณฑ์จีโอพาร์คเพชรบูรณ์ หรือหากติดขัดก็อาจจะไปขอทำโมเดลจำลอง
นายวิศัลย์กล่าวว่า เป็นครั้งแรกของจ.เพชรบูรณ์ที่มีการพบฟอสซิลสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม แต่ทั้งนี้ทางนักวิชาการก็ยังสันนิษฐานจากสภาพโซนพื้นที่แหล่งที่พบฟอสซิลดังกล่าว คาดการณ์ว่าอาจจะมีซากฟอสซิลอื่นๆกระจายอยู่ใต้ชั้นดิน ซึ่งในการขุดพบซากฟอสซิลเหล่านี้ถูกฝังอยู่ใต้ชั้นดินความลึกราว 10-13 เมตร
