รายงานพิเศษ : “แห่ปราสาทผึ้ง-ไหลเรือไฟ” วัดท่ากกแก เสน่ห์วัฒนธรรมไทหล่ม
งานประเพณี “แห่ปราสาทผึ้ง-ลอยประทีปไหลเรือไฟ” ณ วัดท่ากกแก ตำบลตาลเดี่ยว อำเภอหล่มสัก จังหวัดเพชรบูรณ์ ซึ่งจัดเสร็จสิ้นไปแล้วเมื่อวันที่ 9 พฤศจิกายน 2567 ที่ผ่านมา นับเป็นงานบุญประจำปี ที่ผสานความศรัทธาและศิลปะวัฒนธรรมพื้นบ้าน เข้าไว้ด้วยกันอย่างงดงาม
ท่ามกลางแสงไฟระยิบระยับจากเรือไฟและปราสาทผึ้งที่ประดับประดาด้วยขี้ผึ้งในรูปแบบต่าง ชาวบ้านจากชุมชนไทหล่ม ทั้งใน อ.หล่มสัก-หล่มเกา และอำเภอใกล้เคียง ต่างหลั่งไหลมาร่วมงาน เพื่อสัมผัสมนต์เสน่ห์ของประเพณีเก่าแก่ที่สืบทอดมานับร้อยปี
นายวิศัลย์ โฆษิตานนท์ ประธานสภาวัฒนธรรมจังหวัดเพชรบูรณ์ กล่าวว่า ประเพณีแห่ปราสาทผึ้งและลอยประทีปไหลเรือไฟ ของวัดท่ากกแก มีรากเหง้ามาจากวัฒนธรรมล้านช้าง ซึ่งได้รับอิทธิพลจากบรรพบุรุษชาวลาวหลวงพระบาง และชุมชนสองฝั่งลุ่มแม่น้ำโขง ในงานนี้ชาวบ้านจะร่วมมือกันสร้าง “ปราสาทผึ้ง” จากขี้ผึ้งและวัสดุธรรมชาติ ตกแต่งให้สวยงามเป็นพุทธบูชา พร้อมแห่ไปถวายที่วัดอย่างยิ่งใหญ่ ซึ่งพระสงฆ์ก็จะได้นำขี้ผึ้งไปใช้ประโยชน์ในการทำสังฆกรรมต่อไป
นายวิศัลย์ กล่าวว่า สำหรับประเพณีลอยประทีปไหลเรือไฟ งานนี้มีความโดดเด่นด้วย “เรือไฟน้อย” หรือภาษาถิ่นเรียก “เฮือไฟน้อย” ซึ่งเป็นเรือขนาดเล็กที่ชาวบ้านช่วยกันสร้างขึ้น และใส่ขี้ผึ้งพร้อมกับฟั่นด้ายเป็นตีนกา จากนั้นจะจุดไฟเพื่อปล่อยลอยไปตามสายน้ำ เพื่อขอขมาต่อแม่น้ำลำคลองอัน เป็นแหล่งหล่อเลี้ยงชีวิตของผู้คนในชุมชน มีความวิจิตรของเรือไฟทั้งขนาดเล็กและขนาดใหญ่
ประธานสภาวัฒนธรรมจังหวัดเพชรบูรณ์ กล่าวอีกว่า นอกจากนี้ยังมีการลอยประทีปที่ภาษาพื้นถิ่นเรียก”กะโปะ” โดยการนำกะลามะพร้าวมาผ่าซีก พร้อมใส่ขี้ผึ้งและตีนกาลงไป เพื่อจะจุดไฟลอยประทีป คล้ายกระทงแบบแถบภาคกลาง จึงเป็นเสน่ห์ที่แตกต่างไปจากที่อื่นๆ และยังเป็นภาพที่สะท้อนความเชื่อ ศิลปะ และวัฒนธรรมพื้นถิ่น ที่งดงามและแตกต่างไปจากภูมิภาคอื่น
“ขณะเดียวกันไม่เพียงแค่ความงดงามของประเพณี แต่บรรยากาศของงานยังถูกยกระดับ ด้วยการแต่งกายชุดพื้นเมืองไทหล่มอันเป็นเอกลักษณ์ โดยผู้ชายนุ่งโสร่งคาดเอวผ้าแพรลายไส้ปลาไหล ส่วนผู้หญิงสวมซิ่นหัวแดงตีนก่าห่มสไบลายไส้ปลาไหล สร้างความประทับใจและความภาคภูมิใจในเอกลักษณ์ของชุมชน”นายวิศัลย์กล่าว
โดยประธานสภาวัฒนธรรมจังหวัดเพชรบูรณ์ ยังกล่าวชื่นชมวัดท่ากกแก ที่สามารถฟื้นฟูประเพณีแห่ปราสาทผึ้งและลอยประทีปไหลเรือไฟ ให้ 2 ประเพณีนี้กลับมาเป็นที่รู้จักอีกครั้ง แม้ปัจจุบันกระแสความนิยมอาจจะจืดจางลงในพื้นที่อื่นๆก็ตาม สำหรับงานประเพณีดังกล่าวมีศักยภาพในการเป็น “ซอฟต์พาวเวอร์” เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมของจังหวัดเพชรบูรณ์ โดยงานประเพณีนี้จัดต่อเนื่องมานานถึง 11 ปีแล้ว และจัดขึ้นช่วงหลังเทศกาลออกพรรษาแล้ว
โดยสรุปประเพณีแห่ปราสาทผึ้งและลอยประทีป ไหลเรือไฟ วัดท่ากกแก ไม่ได้เป็นเพียงภาพสะท้อนความศรัทธาและวัฒนธรรมของชาวไทหล่มเท่านั้น แต่ยังเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่ยืนหยัด ท่ามกลางกาลเวลาและกระแสสังคมที่เปลี่ยนแปลง การอนุรักษ์และสืบสานงานนี้ จึงเป็นการบอกเล่าเรื่องราวของชุมชนผ่านสายน้ำ แสงไฟ และหัวใจของคนในพื้นที่ ที่พร้อมส่งต่อความงดงามนี้ไปสู่สายตาคนรุ่นหลังและนักท่องเที่ยวทั่วไป…
: ขอขอบคุณ วัดท่ากกแก หล่มสัก, วิศัลย์ โฆษิตานนท์ เอื้อเฟื้อภาพ
คลิป : “แห่ปราสาทผึ้ง-ไหลเรือไฟ” วัดท่ากกแก เสน่ห์วัฒนธรรมไทหล่ม … https://vt.tiktok.com/ZSj7CqRsb/
